Woensdag 14 oktober 2009
Dag 11: Azuurblauwe meren

Om 9.00 uur stapten we in het busje, om met Lia en onze Tibetaanse gids de reis te vervolgen naar het plaatsje Gyantse. Alhoewel het een lange rit was en we pas rond vieren aankwamen, hebben we ons onderweg geen moment verveeld. Wat hebben wij genoten van het onwijs prachtige uitzicht! We begonnen relatief laag op 3600 meter, waar we langs riviertjes en boompjes reden. Na een tijdje gingen we echter de bergen in. Via een enorme slingerweg stegen we maar liefst een kilometer. De boomgrens waren we gepasseerd en nu groeiden er alleen nog kleine struikjes en gras. Op de hellingen zagen we koeien, jaks en schapen vredig grazen. Zo nu en dan staken ze echter de weg over, dus moest de chauffeur wel blijven opletten. Een tijd lang hebben we langs een enorm uitgestrekt helder meer gereden. Op een mooie plek stopten we ook voor foto's. Wat was dit prachtig! Het water zag er azuurblauw uit en het felle zonnetje (het was overigens wel fris) gaf het een mooie glans. Met de mooie bergen erbij (met besneeuwde toppen!) en de strakblauwe lucht (en hier en daar ook enkele gebedsvlaggetjes), was dit een plek om nooit te vergeten! Later op de middag kwamen we dit elders nog een keer tegen. Super! Ook hebben we een stop gemaakt bij een mooi besneeuwde berg van meer dan 7000 meter. Met de lunch hebben we in een verlaten gat in de middle of nowhere een lekker buffet gehad. Alleen jammer dat de warme maaltijden nogal koud waren. Na nog meer mooie uitzichten (en het eten van een niet eens al te vies stukje jakkaas) bereikten we Gyantse, waar we een nachtje zullen verblijven. Met z'n drieën hebben we een rondje door dit dorp heen gelopen. Een gat is eigenlijk een beter woord, want het stelde niets voor. Er was een grote weg met twee kruispunten met nutteloze stoplichten, enkele winkeltjes en een paar eettentjes. Hoogtepunt was een kasteel boven op een berg. Alles in dit dorp was hier een stuk primitiever dan we tot dusver hebben gezien. De huizen waren lelijk, de stoep lag vol troep, op de weg reden vaak tractortjes met aanhangers, koeien liepen rond, etc. We liepen ook nog even door het oude dorpje, waar mensen in simpele huisjes wonen, koeien voor de deur staan en kinderen water uit de put halen. De eettent met vriendelijk personeel (en 'heel lekker' eten, al zegt de eigenaar het zelf in z'n beste Nederlands) lieten we voor wat het was en we liepen een restaurant in met een beter uiterlijk. Hier kon ik het niet laten om een jakburger te eten, welke me zeer goed beviel! 's Avonds hebben we nog even in een internetcafé gezeten, aangezien er niet veel beters te doen viel. (En daar geschokt het nieuws over de luchtballonramp in Yangshuo gelezen, waar we over 2 weken zitten.) Morgen gaan we echter het klooster nog in, alvorens naar Shigatse door te reizen.

Donderdag 15 oktober 2009
Dag 12: Van Gyantse naar Shigatse

Na een erg koude nacht, een lauwe douche en een westers ontbijt met toast en ei, zijn we met z'n zessen (drie reizigers, drie begeleiders!) naar het klooster van Gyantse gegaan. We waren de eerste toeristen, want alles was nog dicht. Toch konden we even later de Kumbum in, de grootste tsjorten van Tibet. Op de verschillende verdiepingen bevonden zich allemaal kleine kamertjes met allerlei boeddhabeelden. De een keek vriendelijk, een ander weer kwaad, de een had zes armen en weer een ander had blauw haar. Hierna gingen we de tempel ernaast in, waar het ondertussen al stukken drukker was geworden. Het blijft fascinerend om te zien met hoeveel geloofsovertuiging de mensen hier doorheen lopen, terwijl ze bidden, geld doneren, of witte gelukssjaaltjes (die wij bij aankomst hadden gekregen) ophangen. De Tibetaanse gids vertelde nog wat over het boeddhisme, voor zover dat mogelijk was dan, aangezien sinds de bezetting van China in het openbaar niet alles meer is toegestaan. Overal merk je wel wat voor invloed China op Tibet heeft gehad. Bij elk Tibetaanse bezienswaardigheid hebben de Chinezen er wel iets van zichzelf bijgeplaatst. Ook het aantal Chinese vlaggen is enorm (alhoewel het het aantal gebedsvlaggetjes bij lange na niet overtreft). Na het klooster hebben we met z'n drieën de berg nog beklommen met het kasteel, waar de Tibetanen een invasie van de Britten in de 19e eeuw probeerden af te weren. Het was een vermoeiende klim (op deze hoogte ben je vrij snel buiten adem), maar het uitzicht was mooi. Vervolgens was het tijd om naar de tweede stad van Tibet te rijden: Shigatse. De rit van twee uur was niet echt spectaculair, aangezien we door boerenland reden. De chauffeur moest hierdoor vrij vaak uitwijken voor overstekende schapen of koeien. Onderweg namen we nog even een kijkje bij een plek waar ze een deel van tsampa maken. We zagen hier hoe een soort van graan door een maalsteen, aangedreven door water, tot meel gemalen werd. Shigatse zelf zag er min of meer hetzelfde uit als Gyantse. Het is weliswaar groter, maar net zo vies en ouderwets. Bij het Shigatse Yak Hotel deponeerden we onze bagage, waarna we naar een restaurantje waar ze opnieuw Tibetaanse, Chinese, Nepalese, Indiase en Westerse gerechten serveerden. We hebben er in ieder geval prima loempia's kunnen eten. Nadat de gidsen ons gedag hadden gezegd, hebben we in de warme zon een uitgebreide wandeling rond het klooster gemaakt, de kora. Langs deze route, welke helemaal over een met gebedsvlaggetjes versierde bergwand liep, stonden honderden gebedsslingers. Pelgrims kwamen we op dit tijdstip echter niet tegen, schapen, geiten, honden en een koe daarentegen wel. De route die we liepen was mooi en verschafte ons een uitzicht over de stad en de dzong, een look-a-like van het Potala paleis, maar dan een stuk kleiner (en in renovatie en ontoegankelijk voor het publiek). Via enkele straatjes met winkeltjes (iemand een theepot nodig?), marktjes (iemand zin in een gevild geitje?) en vriendelijke mensen ('Hallo! Tashi dele!') liepen we terug naar het hotel om uit te rusten. Het duurde echter even voordat Rolph en Gwennie dat konden doen, aangezien de sleutel van de kamerdeur afbrak bij het openen! Gelukkig wist het hotelpersoneel na enig gehannes het slot te repareren. 's Avonds besloten we om voor een prikkie per riksja naar het restaurant van 's middags te gaan. Dat was best een bijzondere ervaring! Echt veilig voelt het niet, maar in deze rustige stad was het nog best te doen. In het restaurant had ik lekkere chicken kebab (die wel erg veel weg had van kipnuggets) en pakoda's (een soort aardappelkoekjes). Terug in het hotel heb ik snel de verwarming (!) aangezet, zodat de kamer, die van zichzelf ook al vrij koud is, iets warmer werd. Gelukkig kon ik ook gaan slapen met extra dekens, die hier wel aanwezig zijn.

Vrijdag 16 oktober 2009
Dag 13: Panchen Lama's

Na een ontbijtje op de hotelkamer (het hotel bleek onverwachts geen ontbijt aan te bieden), gingen we met onze Tibetaanse gids naar het Tashilhunpo klooster in Shigatse. Hier bezochten we onder andere 's werelds grootste bronzen beeld van de boeddha van de toekomst (je hebt ze ook van het verleden en heden), welke maar liefst 26 meter hoog was en vingers had van een meter lang. Helaas kon ik er geen foto's van maken, maar bijzonder was deze wel. Ook bezochten we andere vertrekken, waar zich de tronen en graven van enkele panchen lama's bevonden, de belangrijkste religieuze leiders na de dalai lama's. Een deel van het klooster werd gerepareerd en ook hier (net als bij het Drepung klooster) werden de werknemers door anderen toegezongen en -gedanst. Dit vertelde de gids. Ook vertelde hij dat hij in z'n jeugd zelf vier jaar in een klooster had gezeten en daarom erg veel wist te vertellen. Liefde deed hem het klooster echter verlaten. We vroegen hem nog hoe hij dacht over de kwestie China-Tibet. Als je hier in Tibet bent, zie en merk je namelijk heel goed wat voor invloed het communisme heeft gehad. De gids vond het uiteraard verschrikkelijk dat vele Tibetanen vermoord zijn en de originele cultuur verloren gaat. Kinderen leren nu de Chinese geschiedenis en de kans om monnik te worden is (op latere leeftijd) heel klein. Anderzijds hebben de Chinezen wel veel meer welvaart gebracht in Tibet en de infrastructuur is enorm verbeterd (dat we later in de stad ook zagen, waar bijv. steeds meer rioleringen worden aangelegd). Kloosters worden zo nu en dan door de overheid ook wel gerenoveerd, maar daarentegen gaat al het entreegeld van toeristen direct naar de regering en moeten de monniken het doen met alle donaties. Het is allemaal een vreemde gewaarwording en heel tweezijdig. De gids was in ieder geval blij dat hij deze verhalen bij zij toeristen kwijt kon. In het klooster zagen we trouwens nog een andere toepassing van jakboter: het schoonmaken en laten glimmen van daken! Die jak is hier echt een multifunctioneel beest! Na het klooster hebben we nog een kijkje genomen in het pas gerenoveerde zomerpaleis van de panchen lama's, waar heel veel mooie muurschilderingen te bewonderen waren. Tenslotte gingen we nog langs bij de tapijtenfabriek, waar we in diverse ruimtes de verschillende fasen van het proces zagen om een mooi bewerkt tapijt te krijgen. In de eerste ruimte zaten enkele oude dames wol te spinnen, welke door giechelende meiden (nou ja, toen ze ons zagen) geweven werden tot tapijten met leuke patroontjes. In de volgende ruimte waren enkele dames met de afwerking bezig, waarna de tapijten in de laatste ruimte te koop werden aangeboden. Voor zo'n 1000 euro had ik er een naar huis kunnen opsturen, maar ik neem aan dat ze daar niet op zitten wachten. Na een lekkere lunch met gestoomde jakmomo's was er niet veel meer te doen. Daarom hebben we met z'n drieën de kora nogmaals gelopen, maar ditmaal hebben we halverwege een uitstapje gemaakt naar de top van de berg, welke we echter niet helemaal bereikt hebben. Via een ander pad liepen we weer teug, waarna we nog even een markt bekeken hebben. Hier kocht Rolph een leuk souvenirtje: een Chinees pratende rekenmachine, welke de getallen die je indrukt (maar ook de uitkomst) voorleest, iets dat we bij winkeltjes al vaak hadden gezien om ons het bedrag te laten zien. Bij het hotel rustten we lekker uit. 's Avonds zijn we naar een restaurant gegaan, waar we al snel de biezen pakten, aangezien de kaart en het personeel nogal vreemd waren. We gingen dan maar weer naar het vertrouwde restaurant van gisteren, waar ik een lekkere gebakken rijst met kip had en een groente sissler, dat een groenteburger bleek te zijn dat sissend op tafel geserveerd wordt. Met de taxi gingen we terug naar het hotel voor een laatste nacht daar.

Zaterdag 17 oktober 2009
Dag 14: Terug naar de Heilige Stad

Vandaag was een rustig dagje. Na het kopen van enkele broodjes op de hoek en een ontbijtje op de hotelkamer, stapten we om 9.00 uur in het busje voor onze terugreis naar Lhasa. De route was dit keer niet enorm spectaculair, maar was desondanks nog best mooi. Onderweg reden we bijvoorbeeld een heel stuk langs een helderblauwe rivier, welke ideaal leek om over te kanoën. Toch gebeurde dat niet. Aangezien we op een weg reden waar je maar 70 km/u mocht rijden (dit moest je zo nu en dan bij een gebouwtje aantonen d.m.v. een papiertje waarop telkens het tijdstip van passeren werd genoteerd (de ouderwetse variant van de 80-kilometer wegen in Nederland)), moesten we enkele keren stoppen, aangezien de chauffeur hier en daar wat harder gereden had. Toch was dit niet erg, want zo konden we plaspauzes houden, foto's van de omgeving maken, jaks van dichtbij bekijken, verkopers van ons afschudden en lunchen. Rond 15.00 uur arriveerden we weer in het Flora Hotel. Nadat ik even had uitgerust, heb ik een uitgebreid rondje op de (Barkhor-)markt gemaakt, welke nog groter bleek te zijn dan ik in eerste instantie dacht en gezien had. Toch werd overal dezelfde troep verkocht. Hierna ben ik met Gwennie en Rolph naar een restaurant gegaan om te eten. Toevallig werd daar een dvd gedraaid met Tibetaanse muziek, gezongen en gespeeld door een Tibetaanse man en een Hollandse meid!