Dag 136: Apenstreken
Dinsdag 24 juli 2012

Het was vanochtend weer eens ontzettend vroeg toen de wekker ging. Samen met iemand uit Zweden die ik gisteren had ontmoet, stapte ik om 6 uur in een taxi, aangezien we ons allebei hadden ingeschreven voor een driedaagse tour rond de Kinabatangan-rivier. Dit is de langste rivier in Borneo en zou een goede plek zijn om dieren te spotten. Voor de tour zouden we om 13.30 uur worden opgehaald op een zekere locatie ergens langs de weg halverwege Kota Kinabalu en het plaatsje Semporna aan de oostkust. Met de taxi gingen we op weg naar het busstation, waar om 7.30 uur een bus naar Semporna zou vertrekken. Van de gastvrouw in het guesthouse hadden we een briefje meegekregen waarop in het Maleis stond of de chauffeur ons zou kunnen afzetten op dat zekere punt. We waren uiteraard veel te vroeg op het busstation -de gastvrouw had het tijdstip van de taxi bepaald, niet wij-, dus konden we nog een tijd wachten voordat we eindelijk konden vertrekken.

De busrit was erg lang en vermoeiend. We hadden zeker 280 km te gaan op een eenbaansweg die in het begin ook nog enigszins door de bergen slingerde. Hierbij kwamen we onderweg langs de Mt. Kinabalu, met 4095 meter de hoogste berg in de wijde omgeving (tussen de Himalaya en Nieuw-Guinea). Enkele aparte wolken hingen rond de berg, maar ik kon het grootste gedeelte van de top zien. Iets later trok het wolkendicht echter verder dicht, waardoor er niets meer van te zien was. De hele omgeving was bergachtig, maar geen enkele top reikte zo hoog als die van de Mt. Kinabalu. Tijdens de rit werden er Maleise actiekomedies gedraaid, waarbij het acteertalent van middelmatig niveau was. Over het algemeen zagen de films er goed; in ieder geval een stuk beter dan enkele slechte films die ik in andere landen had gezien. Verrassend genoeg kregen we op een zeker moment een controle van een behoorlijk bewapende politieagent, die nauwkeurig ieders paspoort bekeek. Alhoewel we ons afvroegen of we nog wel op tijd zouden aankomen, werden we om 13.10 uur netjes afgezet langs de kant van de weg, bij een klein restaurantje waarvan de eigenaresse ons vertelde dat dit de goede plek zou zijn. We zagen hier nog drie andere personen, waaronder twee Nederlanders, die ook op de pick-up stonden te wachten. Het zou dus wel goed moeten zijn. We namen snel een lunch, alhoewel snelheid achteraf niet echt belangrijk leek te zijn, aangezien de bus met aardig wat andere toeristen pas tegen 14.30 uur arriveerde. Vermoeid begonnen we aan nog een ritje van een uur, waarna we aankwamen bij een kade. Hier namen we een boot naar de overkant.

De rivier die we overstaken, was de Kinabatangan, een rivier waar we de komende dagen zullen verblijven in een lodge. Het park bestaat uit diverse gebouwen met een receptie, restaurant, verschillende dorms en chalets. We werden allemaal welkom geheten, kregen een slaapplek aangewezen en kregen al snel een klap op de gong te horen, het teken dat er een activiteit zou plaatsvinden. Er stond een riviercruise op het programma, waarbij we anderhalf uur over de rivier zouden varen in de hoop dieren te spotten. Met zo'n 15 personen stapten we met een kussentje en een reddingsvest in een boot, waar een enthousiaste gids/kapitein ons opwachtte. Precies op het moment dat we vertrokken, begon het te regenen. Gelukkig hadden de meesten van ons, waaronder ik, een poncho bij zich, waardoor we relatief droog konden blijven. Toch vroegen we ons af waar we aan begonnen waren, aangezien deze regen nou niet echt fijn was om doorheen te varen. We voeren een stuk stroomafwaarts, waarna de regen gelukkig begon af te nemen. Vanaf dit moment werd alles gelukkig beter. In enkele bomen spotten we namelijk een groep neusapen! In Bako NP had ik er een paar heel kort van veraf gezien, maar ditmaal konden we ze een stuk beter bekijken: er waren er meer en ze zaten dichterbij. Ze zaten op de takken te smullen van de blaadjes en klommen of sprongen behendig van tak naar tak. De jonge neusapen of de vrouwtjes hadden geen grote neus, maar het grote mannetje had wel een enorme neus, dat naar mijn idee onhandig in zijn gezicht hing. Als hij zich enigszins snel bewoog, zag je het ding al bungelen. Aan de andere kant van het water stond een boom waarin verschillende makaken leefden. Ook deze apen waren erg actief. We hadden geluk, want we waren op dat moment getuige van de grote leider die een jonger mannetje de groep uit joeg, aangezien hij bang was dat dat mannetje de groep op een gegeven moment zou overnemen. Hij wist de jongere makaak zodanig te raken of af te schrikken -we zagen dit stukje niet heel goed, want het was vrij plots-, waarna deze naar beneden viel. Hij had ontzettend veel geluk, aangezien er water onder hem bevond, zodat hij nat weliswaar, maar levend, het water kon verlaten om in een andere boom piepend uit te huilen. We zagen iets later nog enkele aapjes over een touw klimmen, dat over de rivier was gespannen om hen meer bewegingsvrijheid te geven. Zwemmen door de rivier durven ze vanwege de sterke stroming en de krokodillen namelijk niet aan.

We gingen weer terug richting de lodge, maar gingen eerst nog een heel klein stukje verder, ondanks dat het weer begon te regenen. Bij het zien van het volgende had de gids slecht nieuws voor ons: de geplande avondwandeling zou niet doorgaan. Maar daar konden we prima mee leven, want aan de oever stond een hele kudde olifanten! De kans dat je deze speciale ‘Borneo pygmy elephants' kunt zien, het kleinere broertje van de Aziatische olifant, is relatief klein. In de hele regio schijnen er ook maar slechts 200 te zitten. Toch hadden we ontzettend veel geluk, want de kudde die we zagen, bestond uit maar liefst 16 olifanten! Alhoewel er in eerste instantie een paar enigszins verborgen stonden achter enkele anderen en in de bosjes, vertoonden zich er veel langs de waterkant. Er waren zelfs enkele kleintjes bij. Allemaal genoten ze van het riet dat hier groeide. We gingen vlak langs de oever liggen en bevonden ons vervolgens op slechts enkele meters van deze prachtige beesten. Het was een indrukwekkend gezicht om er hier zoveel te zien staan, vooral omdat we dit totaal niet verwacht hadden. Uiteraard hadden we het wel gehoopt, maar aangezien ze niet vaak worden gespot, hadden we er weinig rekening mee gehouden. Het enige dat jammer was, was dat het bijna onmogelijk was om goede foto's te maken, aangezien het al bijna donker was en regende. Een flitser gebruiken werd afgeraden, omdat dit de olifanten zou verstoren. Toch was ik erg blij met deze ontmoeting, ondanks dat ik vorig jaar in Afrika al talloze Afrikaanse olifanten had gezien; deze waren toch anders! Door de hevige regen voeren we terug naar het kamp, waar we meteen konden aanschuiven voor het diner. In het restaurant stond een buffet met verrassend lekker eten. In de avond viel er niet echt veel te doen, aangezien de junglewandeling was afgezegd. Vandaar dat ik enige tijd met enkele anderen (zowel een Zweed, een Engelse, Duitsers als Nederlanders) heb rondgehangen en zitten kletsen. Heel laat maakten we het echter niet, want het was een lange dag geweest en we zullen morgenochtend opnieuw een cruise gaan maken.

Tip van de dag: stel al je verwachtingen laag in, want dan kan alles alleen maar meevallen.

Opvallend feitje: we bevinden ons midden in de jungle, maar om de een of andere reden is het ze gelukt om een (weliswaar zeer trage en zo goed als onbruikbare) wifi-verbinding op te zetten.

Dag 137: Cruise na cruise
Woensdag 25 juli 2012

Om 6 uur stond een nieuwe riviercruise op het programma, dus de wekkers moesten opnieuw vroeg gezet worden. De bedden lagen verrassend prima en het was hier zelfs mogelijk om een warme douche te nemen. Toch liepen we allemaal slaperig naar de boten om anderhalf uur rond te varen. We gingen ditmaal de andere kant op en hoopten vele mooie dieren tegen te komen. Alhoewel het enigszins bewolkt was, bleef het de hele tijd droog, dus dat was in ieder geval al beter dan gisteren. We hadden dezelfde gids en voeren opnieuw rustig door het water heen, op zoek naar beweging in de bomen. Neusapen en makaken waren de apen die we zijn tegengekomen. Ze klommen door de bomen heen op zoek naar eten. Anderen waren springend en klimmend op weg naar een andere verblijfplaats. Orang-oetans hebben we helaas niet gezien. Wel zagen we iets meer vogels, zoals een kleurrijke koningsvisser die rustig op een tak in het water zat. Ook zagen we een arend die uitstaarde over het water en het land, hopend een lekkere maaltijd te spotten. De meest indrukwekkende vogels waren de neushoornvogels. Ondanks dat ze nogal ver weg hoog in een boom zaten, waren ze mooi om te zien. Aangezien Borneo wordt gepromoot als het land van de neushoornvogel -er zijn zelfs acht verschillende soorten-, was het leuk om er eens eentje in het wild te zien. Ondertussen vertelde de gids van alles over de dieren, maar ook over de jungle, waar in de afgelopen decennia veel gekapt is en palmplantages zijn aangelegd. Toch schijnen de boeren in opdracht van de regering nu rekening te moeten houden met de dieren in de jungle en mogen bepaalde delen van de jungle niet gekapt worden, zodat de beesten ruimte hadden om zich te verplaatsen. Ook waren er op diverse plekken nieuwe bomen geplant. De gids gaf toe dat het niet genoeg was, maar dit leek voor zowel mens als dier het enige compromis. Terug bij het kamp konden we allemaal genieten van een westers ontbijt, dat eveneens in buffetbakken al voor ons klaarstond.

Om 9 uur stond er jungletrekking op het programma, maar helaas werd deze afgeblazen. Vanwege de gespotte olifanten gisteravond durfde men het nog steeds niet aan om met een groep toeristen door de jungle te wandelen. Vooral niet omdat er eind vorig jaar nog een vrouw was omgekomen nadat ze door een mannetjesolifant was doorboord. Het was haar eigen schuld omdat ze de gidsen had genegeerd, maar toch wilde men geen risico nemen. Als compensatie kregen we daarom wederom een boottocht. We hoopten dat we opnieuw iets nieuws zouden zien. Met een nieuwe gids, die helaas minder wist te vertellen dan de vorige, voeren we weer over de rivier. De kans op aapjes zou ditmaal kleiner zijn, omdat deze zich voornamelijk in de vroege ochtend of namiddag laten zien. Toch hebben we opnieuw dezelfde twee soorten apen gezien als op de vorige tochten. Ondanks dat het geinig was om ze te zien, was het een beetje van hetzelfde en waren we op een gegeven moment wel toe aan iets nieuws. Gelukkig zagen we dat ook, en wel in de vorm een krokodil. Helaas zagen we deze maar een fractie van een seconde en slechts een stukje van de rug, voordat deze dieper het water in zwom. We mochten sowieso al van geluk spreken, want de rivier stond behoorlijk hoog en de krokodillen bevinden zich dan liever in de moerassen in de jungle. Een stuk verderop kregen we enkele varanen te zien, welke door het water zwommen of langs de oever rondliepen. Het waren mooie en relatief grote beesten en ze staken zo nu en dan hun lange dunne tong uit. Toen we weer terugkwamen bij het kamp kregen we even de tijd om te relaxen, waarna er een lekkere buffetlunch voor ons klaarstond.

Na de lunch heb ik nog enige tijd zitten kletsen met twee Nederlanders en ervaringen uitgewisseld over onze fototoestellen, waarbij we alle verschillende standen zo goed mogelijk probeerden onder de knie te krijgen. We maakten een heel klein rondje door het park en maakten foto's van een grote sprinkhaan, een duizendpoot en een grote kever die op de kop was gevallen en niet uit zichzelf overeind kon komen. Het beestje spartelde met al z'n pootjes en na enige foto's hielpen we het beestje uit z'n lijden (als in: we zetten hem weer rechtop). Ondertussen zagen we een nieuwe lading toeristen aankomen, die uiteraard ook hoopten veel te gaan zien. Dat hoopten wij ook, want we hadden nog niet alles gezien wat we wilden. Om 16 uur kregen we wederom een kans.

Voor de verandering stond er ditmaal een boottocht op het programma. Het leek erop alsof het weer zou gaan regenen, maar gelukkig bleef het voornamelijk droog. Helaas zagen we niet hetgene dat we graag zouden willen zien, maar wel zagen we een mooie arend van redelijk dichtbij, net als enkele neushoornvogels (zwart, met een gele snavel) die we nog niet eerder hadden gezien. In totaal hadden we vandaag drie verschillende neushoornvogels gezien, van de acht soorten die hier voorkomen. In één boom zaten er zelfs een stuk of tien, welke we plots zagen overvliegen. Op een gegeven moment vertelden andere bootmannen dat ze iets hadden gezien. In alle vaart voeren wij stroomafwaarts naar een plek waar enkele andere bootjes stil lagen. Helaas waren we te laat aangekomen om de ongeveer zeven olifanten te zien; ze waren dieper de jungle ingetrokken. Jammer, maar aangezien we er gisteren al zoveel hadden gezien, waren we niet heel erg teleurgesteld. Na zo'n anderhalf uur waren we weer terug, waarna we al onze hoop op orang-oetans vestigden op onze laatste cruise morgenochtend.

We kregen de tijd om te relaxen, waarna we opnieuw konden aanschuiven voor een diner. Nou ja, nadat we onze borden zelf hadden opgeschept. Je hoorde iedereen verhalen met elkaar uitwisselen, omdat niet alle boten altijd dezelfde kanten op gingen. De uitgebreide avondwandeling ging vanwege de olifanten weer niet door, maar wel konden we een kleine wandeling maken vlak rond het kamp. Hierbij liepen we over een brug van planken en gingen we op zoek naar insecten. Zoals verwacht, zagen we een spinnetje, een wandelende tak en een sprinkhaan. Eigenlijk niet heel bijzonder meer. Het enige dat nog apart was, was een berg olifantenpoep, dat redelijk vers was en vlak naast het pad lag. Ze waren hier eerder op de dag nog geweest en hoorden ze nu iets verderop geluid maken. Na de wandeling keerde iedereen min of meer naar bed en werd het al vroeg erg rustig in het kamp.

Tip van de dag: kijk overal goed rond bij een riviercruise: krokodillen en varanen zitten bij of in het water, koningsvissers zitten op lage takken, apen zitten op hogere takken en neushoornvogels zitten in de toppen van de bomen.

Opvallend feitje: sommige varanen zijn heel lui en vinden het fijn om als een luipaard over een tak te hangen en te slapen.

Dag 138: Hopen op de jackpot
Donderdag 26 juli 2012

Het was de laatste dag van onze tour en er stond nog één boottocht op het programma alvorens we het kamp zouden verlaten en iedereen weer zijn eigen weg zou gaan. Om 6 uur stapten we weer in de boot, waarbij we allemaal maar één doel voor ogen hadden: het spotten van orang-oetans. Alle overige beesten hadden we namelijk al gezien, dus daar hoefden we onderweg niet voor stil te gaan staan. Vol goede hoop gingen we op weg, waarbij we na enige tijd toch nog heel eventjes pauzeerden om naar makaken en neusapen te kijken. Maar wij wilden voor de jackpot gaan en de gids wist dat ook; toen hij zag dat we ondertussen al wat verveeld naar de aapjes keken, ging hij dan ook meteen weer verder, een stuk verder stroomafwaarts dan waar we voorheen waren geweest. We zagen weer een wittereiger en enkele neushoornvogels. Langzaamaan begonnen we onze hoop op te geven. Op een zeker moment zagen we een zwarte vogelhoog in een boom zitten. Terwijl we hier naar keken, dacht de gids iets in de bomen aan de andere kant van het water te zien zitten. Hij startte de motor, voer naar de overkant, wees naar een boom en riep ‘mission complete'. In de boom zat een vrouwtjesorang-oetan, samen met een kleintje. Ondanks dat het tegenlicht niet heel erg meewerkte, was het prachtig om deze twee apen eindelijk in het wild te kunnen zien. Het kleintje verschuilde zich half achter de boomstam, waarbij hij met een treurig en onschuldig gezichtje opzij keek. Niet veel later verstopte hij zich helemaal. De moeder was iets actiever, maar bij lange na niet zo actief als de overige apen die we hadden gezien. Ze klom iets verder de boom in, enkele takken verder, op zoek naar voedsel. Ze bleef nogal vaak enigszins verscholen achter de blaadjes zitten, maar toch konden we zien wat ze deed. Twee andere boten schaarden zich bij ons en keken ook naar deze bijzondere gebeurtenis. Orang-oetans zijn tegenwoordig erg zeldzaam, dus je mag blij zijn ze in het wild tegen te komen, in plaats van in een gedeeltelijk afgesloten centrum zoals Semengoh of Sepilok, waar ik nu eigenlijk niet meer naartoe hoef te gaan om ze te zien (alhoewel ik ze daar wellicht iets beter zou kunnen zien). Na enige tijd keerden we terug naar de lodge, om voor het laatst enthousiaste verhalen uit te wisselen tijdens het ontbijt. De mooie tour zat erop.

Opmerking: dit is een enigszins aparte onderbreking zo halverwege de dag, maar dat komt iets beter uit aangezien ik later op de dag in Semporna zat, een plek die ik in m'n volgende verhaal in z'n geheel zal beschrijven.